Dbamy o Twoją prywatność
Dzięki plikom cookies i technologiom pokrewnym oraz przetwarzaniu Twoich danych, możemy zapewnić, że dopasujemy do Ciebie wyświetlane treści.Wyrażając zgodę na przechowywanie informacji na urządzeniu końcowym lub dostęp do nich i przetwarzanie danych (w tym w obszarze profilowania, analiz rynkowych i statystycznych) sprawiasz, że łatwiej będzie odnaleźć Ci w Allegro dokładnie to, czego szukasz i potrzebujesz.Administratorem Twoich danych będzie Allegro oraz niektórzy partnerzy, z którymi współpracujemy.
Ułatwienia korzystania z naszych stron, prezentowania spersonalizowanych treści i reklam oraz ich pomiaru, tworzenia statystyk, poprawy funkcjonalności strony.Zgodę wyrażasz dobrowolnie. Możesz ją w każdym momencie wycofać lub ponowić w zakładce Ustawienia plików cookies na stronie głównej. Wycofanie zgody nie wpływa na legalność uprzedniego przetwarzania.
polityka plików cookiespolityka ochrony prywatnościCzeremcha – roślina na jesienne przeziębienia
Jesień niestety rozpoczyna okres przeziębień i spadku odporności. Można się przed nimi bronić, jako oręż stosując dary natury. Na pierwszą linię rzucamy czeremchę pospolitą, by pomogła odzyskać zdrowie i dobre samopoczucie.
Czas czytania: 7 min
Przeczytaj:
- Czeremcha – na przeziębienie i nie tylko
- Czeremcha – uprawa
- Czeremcha – gatunki i odmiany
- Nalewka z czeremchy
Czeremcha zwyczajna (Prunus padus syn. Padus avium) to roślina z rodziny różowatych zwana też kocierbą, korciupą, kocibą czy smrodynią. Od dawien dawna używana przez nasze praprababki do celów medycznych. Czeremcha to zapomniane drzewo, które rzadko sadzimy w ogrodach. Najczęściej wystepuje w lasach łęgowych lub olszowych, przy brzegach rzek i jezior oraz na nieużytkach.
To drzewo o gęstej, pięknie przewisającej koronie, z subtelnymi drobnymi kwiatami o słodkim upajającym zapachu marcepanu. Jesienią przebarwia się w kolorach żółtym i pomarańczowym. Jej soczyste, cierpkie owoce cudownie błyszczącą w słońcu.
To krótkowieczne (60-80 lat) drzewo o eliptycznych, lekko piłkowanych liściach do złudzenia podobnych do wiśni, okrywa się wiosną, na przełomie kwietnia i maja kwiatami w postaci zwisających białych gron. Wczesnym latem zamieniają się one w czerwone kuleczki, aby jesienią dojrzeć jako czarne błyszczące owoce gotowe do zerwania.
Ten rodzimy gatunek nie jest jedynie urokliwym drzewem. To przede wszystkim cenne źródło substancji bioaktywnych, remedium na jesienne przeziębienie.
Czeremcha – na przeziębienie i nie tylko
Przed laty, zanim medycyna i przemysł farmaceutyczny nie były jeszcze tak rozwinięte jak obecnie, owoce, kwiaty, kora i liście tego drzewa były regularnie stosowane na wiele schorzeń. Liście wykorzystywano jako środek odkażający i bakteriobójczy, głównie w formie okładów. Kora zbierana w okresie kwitnienia drzewa, suszona i używana w formie naparów miała właściwości moczopędne, przeciwgorączkowe, ściągające, przeciwreumatyczne, a także uspokajające. Z owoców natomiast robiono nalewki, wina, kompoty, konfitury i marmolady. Obecnie w dobie powrotu do natury chętnie sięgamy po przepisy naszych przodków, żeby leczyć się bez potrzeby łykania tabletek. Trzeba jednak zaznaczyć, że spożywanie surowych owoców czeremchy może się skończyć wizytą w szpitalu, gdyż pestki w owocach tego drzewa zawierają glikozydy cyjanogenne i amigdalinę (także w liściach i korze), która w procesie hydrolizy przekształca się w toksyczny kwas pruski. Dlatego najlepiej jeśli owoce poddamy obróbce w formie gotowania czy fermentacji, aby mieć pewność, że specyfik będzie bezpieczny. Owoce czeremchy mają słodko-cierpko-gorzki smak i są lubianym przez ptaki pokarmem (od łacińskiej nazwy avium – ptaki).
O ile w postaci surowej ludziom mogą zaszkodzić, to ptaki i inne zwierzęta trawią je bez żadnych problemów. Owoce tej rośliny były również używane do produkcji mąki czeremchowej, która w okresie kryzysu była jedynym surowcem do wypieku chleba, ciast czy ciasta na pierogi. Mąkę czeremchową robiono z dojrzałych (czarnych) owoców czeremchy, które suszono i mełło.
Suszone owoce czeremchy można było przechowywać bardzo długo bez obawy, że się popsują. Obecnie mąki czeremchowej używa się do wypieków jako naturalny środek konserwujący. Dzięki temu ciasteczka, ciasta, chleby i bułki pozostają dłużej świeże. Z suszonych owoców możemy również przygotować rozgrzewający napar. Owoce czeremchy są bogatym źródłem witaminy C, antocyjanów, karotenoidów, rutyny, błonnika, a także potasu, fosforu i wapnia. Niektórzy uważają, że substancje znajdujące się w owocach czeremchy hamują rozwój chorób, również nowotworów, czy namnażanie się wirusów.
W niektórych kulturach czeremchę nazywano drzewem wiedźm, jako że leczeniem zajmowały się często leśne znachorki. Wierzono, że ma ono magiczną moc. Oprócz znanych już właściwości leczniczych istniało wiele przesądów z nimi związanych.
Czeremcha – uprawa
Czeremcha jest rośliną odporną na szkodniki i choroby. Trzeba wiedzieć, że drzewo to broni się przed nimi samo. Otóż kwiaty czeremchy wydzielają tak zwane fitoncydy działające bakteriobójczo, odstraszając niechcianych gości. Choć czeremcha jest drzewem tolerancyjnym w kwestii siedliska, bo można ją często spotkać na nieużytkach. Niektórzy traktują ją jako chwast dzięki niesamowitej sile przetrwania (tworzy odrośle korzeniowe, przyjmując formę krzewiastą). Mimo dużej tolerancji co do gleby, czeremcha lubi jednak żyzne, głębokie, najlepiej gliniaste, lekko wapienne, wilgotne podłoże. Najlepiej rośnie w półcieniu, ale na słońcu również sobie poradzi. Jeśli więc mamy w ogrodzie glebę piaszczystą kwaśną, warto ją wzbogacić torfem odkwaszonym oraz obornikiem. Najpierw jednak trzeba ją przekopać szpadlem lub glebogryzarką. Drzewka najlepiej sadzić w stanie bezlistnym pomiędzy końcem października a marcem, w okresie, gdy nie ma przymrozków. Otwór na bryłę korzeniowa powinien być od niej dwa lub trzy razy większy, aby korzenie się nie zwijały. Po umieszczeniu drzewka na odpowiedniej wysokości (tak jak rosła w szkółce) delikatnie zasypujemy jej korzenie ziemią, trzymając pionowo pień. Najlepiej, by przy jej zasadzeniu skorzystać z pomocy drugiej osoby. Następnie formujemy wokół pnia misę w postaci lekkiego wału ziemnego blokującego odpływ wody podczas podlewania i obficie podlewamy drzewko. Przez pierwsze miesiące po posadzeniu należy podlewać je regularnie, aby utrzymać wilgoć w glebie. Pamiętajmy, że młode drzewka mają słabe pnie i należy je palikować.
Czeremcha – gatunki i odmiany
Czeremcha zwyczajna nie jest jedynym gatunkiem występującym w Polsce. Jest wprawdzie jedynym gatunkiem rodzimym, czyli dziko rosnącym, ale jest też kilka innych odmian, które możemy spotkać w sklepach czy ogrodach. Dość popularna jest odmiana czeremchy zwyczajnej o różowych kwiatach i ciemnobrązowych liściach Prunus padus ‘Colorata’.
Czeremcha skalna – (Prunus padus subsp. borealis) rzadki podgatunek czeremchy zwyczajnej występujący głównie w terenach górzystych. To niewielki krzew dorastający do 3 m. Różni się od czeremchy zwyczajnej tym, że nie wydziela nieprzyjemnego zapachu po potarciu liści, a kwiaty są bezwonne. Pozbawiony intensywnej woni jest bardziej wrażliwy na choroby i szkodniki roślin. Tę roślinę trzeba więc regularnie traktować preparatem grzybobójczym typu Score lub Miedzianem oraz owadobójczym typu Calypso.
Czeremcha amerykańska, zwana też późną (Prunus serotina), jest dość popularnym w Polsce gatunkiem, tak zwanym antropofitem, czyli zadomowionym w krajobrazie. Jest jednak ekspansywna. Niektórzy twierdzą, że stopniowo wypiera naszą rodzimą czeremchę. W odróżnieniu od czeremchy zwyczajnej woli tereny mniej wilgotne, przepuszczalne. Owoce czeremchy amerykańskiej są większe i słodsze od owoców czeremchy rodzimej, ale dojrzewają później.
Czeremcha wirginijska (Prunus virginiana) to gatunek również dość popularny, szeroko uprawiany w Polsce. Tworzy mieszańce z czeremchą zwyczajną i amerykańską, ale wyglądem bardziej przypomina tę drugą. Niewielkie drzewko lub krzew dorasta do 5 m wysokości. Owoce również są jadalne (można je jeść nawet na surowo, ponieważ nie zawiera wiele amigdaliny). Jest kilka odmian hodowanych głównie dla owoców.
Nalewka z czeremchy
Najpopularniejszą formą napoju na przeziębienie jest czeremchowa nalewka zwana czeremchówką. Robi się ją w proporcji: 1 kg owoców, 1 l wódki oraz ½ kg cukru. Owoce po umyciu trzeba odstawić w chłodne miejsce na kilka dni, żeby straciły goryczkę. Potem wystarczy wsypać je do słoika, dodać cukier i wódkę i odstawić na półtora miesiąca w chłodne miejsce. Później wystarczy odcedzić napój, przefiltrować go, wlać do butelek na sok i ustawić je w spiżarni w koszyku wiklinowym z przegródkami, aby się nie przewróciły. Nalewka staje się najskuteczniejsza po pół roku, kiedy zawartość odpowiednio się przerobi.
Ci, którzy mają czeremchę w ogrodzie lub w pobliskim lasku czy na łące, mogą udać się z koszykiem na zbiory. Na pewno przyda się ta tradycyjna mikstura w nadchodzące chłodne jesienno-zimowe dni.
Agnieszka Rukszto
Absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie na Wydziale Ogrodniczym na kierunku Architektura Krajobrazu. Przez kilka lat pracowała w firmie komputerowej zajmującej się sprzedażą akcesoriów komputerowych. Obecnie zajmuje się profesjonalną oceną dendrologiczną drzew. Prywatnie artystka, malarka, pasjonatka DIY w domu i ogrodzie.