Prawo konsumenckie – definicje

Konsument

Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Przedsiębiorca

Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33 § 1 KC, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Umowa na odległość

Jest to umowa zawarta z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie.

Odstąpienie od umowy

Zgodnie z ustawą o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014, kupujący ma 14 dni od daty otrzymania towaru na przesłanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy, a jeśli sprzedający nie poinformował o prawie do odstąpienia – 12 miesięcy.

Zwrot przedmiotu przez konsumenta powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni kalendarzowych od daty przesłania oświadczenia, podobnie jak zwrot środków przez sprzedającego. Sprzedający może jednak wstrzymać się z odesłaniem środków do czasu otrzymania przedmiotu lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jego odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej.

Umowa jest uważana za niezawartą, a konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy.

Rękojmia[1]

Rękojmia to podstawa jednej z dwóch możliwych dróg składania reklamacji (obok gwarancji). Jest to tryb dochodzenia odpowiedzialności od sprzedającego w związku z ujawnioną wadą towaru.

[1] Od 1 stycznia 2023 roku dla zakupów konsumentów (w tym jednoosobowej działalności gospodarczej, której zakup nie będzie miał charakteru zawodowego) ustawodawca wprowadza nowe zasady odpowiedzialności, oparte o "brak zgodności towaru z umową" zamiast dotychczasowej "rękojmi". Przepisy o rękojmi stosuje się do transakcji zawartych do 31 grudnia 2022 roku oraz w szczególności umów niekonsumenckich, zawartych od 1 stycznia 2023 roku i na przykład do umów dotyczących nabycia nieruchomości przez konsumentów.

Wada fizyczna[2]

Wada fizyczna to niezgodność produktu z umową. Dochodzi do niej w szczególności wtedy, gdy rzecz:

• nie ma właściwości, które produkt tego rodzaju powinien mieć – na przykład telefon przerywa połączenia, naczynie żaroodporne pęka pod wpływem wysokiej temperatury
• nie ma właściwości, o których konsument został zapewniony przez sprzedawcę lub reklamę – na przykład urządzenie medyczne nie ma właściwości leczniczych opisywanych przez pracownika sklepu
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy okazji zawierania umowy, jeśli przedsiębiorca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia – na przykład zegarek nie jest wodoodporny na głębokości większej niż 20 m, a konsument przed zakupem poinformował sprzedawcę, że ma zamiar nurkować powyżej takich głębokości
• została wydana kupującemu w stanie niezupełnym – na przykład laptop sprzedany bez ładowarki, choć powinna być w zestawie.

[2] Do transakcji konsumenckich zawartych od 1 stycznia 2023 roku ustawodawca, w związku ze zmianą reżimu odpowiedzialności, odchodzi od pojęcia "wada fizyczna" na rzecz "niezgodności towaru z umową". Z kolei do transakcji niekonsumenckich w różnych przypadkach wyraz "wada fizyczna" zastępuje się użytym w odpowiednim przypadku wyrazem "wada".

Wada prawna[3]

Wada prawna może polegać na tym, że kupiony przez konsumenta towar:

• jest własnością osoby trzeciej – na przykład pochodzi z kradzieży
• jest obciążony prawem osoby trzeciej – na przykład osobie trzeciej przysługuje prawo pierwokupu;
• cechuje się ograniczeniami w korzystaniu lub rozporządzaniu nim w wyniku decyzji lub orzeczenia właściwego organu – na przykład został zabezpieczony w postępowaniu karnym jako dowód w sprawie.

[3] Do transakcji konsumenckich zawartych od 1 stycznia 2023 roku ustawodawca odchodzi od pojęcia "wady prawnej" na rzecz "niezgodności towaru z umową".

Niezgodność towaru z umową – dotyczy umów zawartych od 1 stycznia 2023 roku

Towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową są jego:

• opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność (w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność,interoperacyjność i dostępność aktualizacji)
• przydatność do określonego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował
• nadaje się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju
• występuje w takiej ilości i ma takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo (w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi również funkcjonalność i kompatybilność) jakie są typowe dla towaru tego rodzaju oraz o których konsument był zapewniany (na przykład w reklamie lub na etykiecie)
• jest dostarczany z opakowaniem, akcesoriami i instrukcjami, które są konieczne
• jest w takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy

Gdy towar, który do Ciebie dotrze nie jest zgodny z umową, możesz go reklamować. Przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową, istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia jest dłuższy.

W pierwszej kolejności możesz żądać naprawy lub wymiany towaru. Oświadczenie o obniżeniu ceny lub odstąpieniu od umowy możesz złożyć dopiero, gdy przedsiębiorca:

• odmówi doprowadzenia towaru do zgodności z umową
• nie doprowadzi towaru do stanu zgodności z umową
• już raz doprowadził towar do stanu zgodnego z umową
• nie jest w stanie doprowadzić towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności
• lub gdy niezgodność z umową jest na tyle istotna by pominąć naprawę lub wymianę.